Η αναιμία είναι μια από τις πιο κοινές αιματολογικές διαταραχές παγκοσμίως και επηρεάζει ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου. Παρότι πολλές φορές περνά απαρατήρητη στα πρώιμα στάδια, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Τι είναι η αναιμία;
Αναιμία σημαίνει πως το αίμα περιέχει χαμηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα αιμοσφαιρίνης ή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αυτά τα κύτταρα είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς και τα όργανα του σώματος.
Πόσο συχνή είναι η αναιμία;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), περίπου 1 στους 4 ανθρώπους παγκοσμίως παρουσιάζει κάποια μορφή αναιμίας. Η κατάσταση αυτή είναι πιο συχνή:
- Στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας
- Κατά την εγκυμοσύνη
- Στα βρέφη και τα μικρά παιδιά
- Σε ηλικιωμένους
- Σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα (π.χ. νεφρική ανεπάρκεια, καρκίνο)
Αιτίες και είδη αναιμίας
Η αναιμία δεν είναι μία, αλλά πολλές καταστάσεις με διαφορετική αιτιολογία. Διακρίνεται κυρίως σε:
Σιδηροπενική Αναιμία
Η πιο συχνή μορφή, προκαλείται από:
- Μη επαρκή πρόσληψη σιδήρου
- Αυξημένες ανάγκες (π.χ. εγκυμοσύνη, θηλασμός)
- Χρόνιες αιμορραγίες (π.χ. γαστρεντερικές, εμμηνορρυσία)
Σημείωση: Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν σιδηροπενία χωρίς καν να γνωρίζουν ότι χάνουν αίμα (π.χ. μικροαιμορραγίες από έλκη ή πολύποδες εντέρου).
Μεγαλοβλαστική Αναιμία
Προκύπτει από ανεπάρκεια βιταμίνης B12 ή φολικού οξέος. Συχνά σχετίζεται με:
- Κακή διατροφή
- Κακή απορρόφηση (π.χ. νόσος του Crohn, κοιλιοκάκη)
- Αλκοολισμό
Επιπλέον: Η B12 είναι απαραίτητη και για το νευρικό σύστημα. Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα, απώλεια ισορροπίας και γνωσιακές διαταραχές.
Αναιμία Χρόνιας Νόσου
Συνδέεται με φλεγμονώδεις ή χρόνιες παθήσεις όπως:
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Κακοήθειες
- Χρόνιες λοιμώξεις
Απλαστική Αναιμία
Σπάνια αλλά σοβαρή μορφή όπου ο μυελός των οστών σταματά να παράγει επαρκή αιμοποιητικά κύτταρα. Αιτίες:
- Αυτοάνοσες καταστάσεις
- Ιοί (π.χ. EBV, ηπατίτιδες)
- Έκθεση σε χημικές ουσίες ή ακτινοβολία
Αιμολυτική Αναιμία
Προκαλείται από πρόωρη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Μπορεί να είναι:
- Κληρονομική (π.χ. μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική νόσος)
- Επίκτητη (π.χ. αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία)
Συμπτώματα Αναιμίας
Τα συμπτώματα ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά:
- Έντονη κόπωση
- Δύσπνοια στην κόπωση
- Ταχυκαρδία ή αίσθημα παλμών
- Χλωμάδα δέρματος και βλεννογόνων
- Πονοκέφαλοι
- Εύθραυστα νύχια, τριχόπτωση
- Δυσκολία συγκέντρωσης
Ειδικά Συμπτώματα:
- Γλωσσίτιδα και κάψιμο στη γλώσσα → έλλειψη σιδήρου ή B12
- Παραισθησίες και απώλεια ισορροπίας → έλλειψη B12
Διάγνωση Αναιμίας
Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει:
- Γενική αίματος (CBC)
- MCV / MCH: για ταξινόμηση (μικροκυτταρική, μακροκυτταρική κ.λπ.)
- Φερριτίνη, σίδηρος, τρανσφερρίνη
- Βιταμίνη B12 / Φολικό
- Αιμολυτικοί δείκτες: LDH, χολερυθρίνη, Coombs test
- Μυελογράφημα (σε απλαστική ή ανεξήγητη αναιμία)
Αντιμετώπιση & Θεραπεία Αναιμίας
Διατροφική Αναιμία
- Σίδηρος: Στοματικά ή ενδοφλέβια σκευάσματα, πάντα υπό παρακολούθηση.
- B12/Folic Acid: Συμπληρώματα από το στόμα ή ενέσιμα σε βαριές ελλείψεις.
Χρόνιες Αναιμίες
- Αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου (π.χ. φλεγμονής, κακοήθειας)
- Ενίοτε χορήγηση ερυθροποιητίνης
Αιμολυτικές/Απλαστικές
- Ανοσοκαταστολή (κορτιζόνη, κυκλοσπορίνη)
- Μεταγγίσεις αίματος
- Μεταμόσχευση μυελού των οστών (σε βαριές περιπτώσεις)
Διατροφή και Πρόληψη
Ενισχύστε τη διατροφή σας με:
- Κόκκινο κρέας, συκώτι, αυγά
- Όσπρια, ξηρούς καρπούς, πράσινα φυλλώδη λαχανικά
- Εμπλουτισμένα δημητριακά
- Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C (βοηθά στην απορρόφηση σιδήρου)
Αποφύγετε τον συνδυασμό σιδήρου με γαλακτοκομικά ή καφέ/τσάι – μειώνουν την απορρόφηση.
Πότε να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή
Επισκεφθείτε γιατρό εάν:
- Νιώθετε διαρκώς κουρασμένοι
- Έχετε δύσπνοια ή ταχυκαρδία
- Παρατηρείτε ανεξήγητα σημάδια (π.χ. χλωμάδα, μώλωπες)
Η έγκαιρη διάγνωση της αναιμίας προλαμβάνει σοβαρές επιπλοκές και εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής.