Η λευχαιμία είναι μια μορφή αιματολογικού καρκίνου που επηρεάζει τα κύτταρα του αίματος και του μυελού των οστών. Η λέξη προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “λευκό” και “αίμα”, καθώς στην ασθένεια αυτή παρατηρείται υπερπαραγωγή ανώριμων ή μη φυσιολογικών λευκών αιμοσφαιρίων.
Τι είναι η λευχαιμία;
Η λευχαιμία χαρακτηρίζεται από παθολογικό πολλαπλασιασμό των λευκών αιμοσφαιρίων στον μυελό των οστών, που οδηγεί σε:
- Ελάττωση των φυσιολογικών κυττάρων του αίματος (ερυθρά, αιμοπετάλια)
- Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος
- Αυξημένο κίνδυνο αιμορραγιών και λοιμώξεων
Τύποι Λευχαιμίας
Η λευχαιμία διακρίνεται βάσει της ταχύτητας εξέλιξης (οξεία ή χρόνια) και του τύπου κυττάρων που επηρεάζονται (λεμφοκυτταρική ή μυελοειδής):
Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία (ALL)
- Συχνότερη στα παιδιά
- Ραγδαία εξέλιξη, απαιτεί άμεση θεραπεία
- Μεγάλο ποσοστό ίασης με σύγχρονα πρωτόκολλα
Οξεία Μυελογενής Λευχαιμία (AML)
- Συχνότερη στους ενήλικες και ηλικιωμένους
- Μπορεί να εκδηλωθεί αιφνιδιαστικά με έντονα συμπτώματα
Χρόνια Λεμφοκυτταρική Λευχαιμία (CLL)
- Προσβάλλει κυρίως άτομα άνω των 60
- Πολλές φορές είναι ασυμπτωματική για χρόνια
Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία (CML)
- Συνδέεται με τη χρωμοσωμική ανωμαλία Φιλαδέλφειας
- Ανταποκρίνεται εξαιρετικά σε στοχευμένες θεραπείες (όπως οι τυροσινικές κινάσες)
Συμπτώματα της λευχαιμίας
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν:
- Κόπωση και αδυναμία
- Πυρετός και νυχτερινοί ιδρώτες
- Αναιμία
- Αιμορραγίες ή εύκολες μελανιές
- Συχνές λοιμώξεις
- Διόγκωση λεμφαδένων ή/και σπληνός
- Πόνος στα οστά ή στις αρθρώσεις
Διαγνωστικές Εξετάσεις
Η διάγνωση περιλαμβάνει:
- Γενική αίματος (CBC): συχνά δείχνει αναιμία, λευκοκυττάρωση ή θρομβοπενία
- Ανάλυση μυελού των οστών: εξέταση με βιοψία για οριστική διάγνωση
- Ροή κυτταρομετρίας (flow cytometry): για ταξινόμηση του τύπου
- Μοριακές και κυτταρογενετικές εξετάσεις: για ανίχνευση χρωμοσωμικών ανωμαλιών
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία (σε επιλεγμένες περιπτώσεις)
Θεραπεία Λευχαιμίας
Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο, την ηλικία του ασθενούς, τη γενική του υγεία και την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Χημειοθεραπεία
Βασική θεραπεία για τις περισσότερες μορφές λευχαιμίας, ιδίως τις οξείες.
Στοχευμένες θεραπείες
Φάρμακα που στοχεύουν σε συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις, όπως:
- Imatinib, dasatinib (σε CML)
- Venetoclax, ibrutinib (σε CLL)
Ανοσοθεραπεία
- CAR-T κυτταρική θεραπεία
- Μονοκλωνικά αντισώματα (π.χ. rituximab)
Μεταμόσχευση μυελού των οστών
Χρησιμοποιείται σε δύσκολες ή υποτροπιάζουσες περιπτώσεις.
Ψυχολογική υποστήριξη και ζωή με τη λευχαιμία
Η διάγνωση της λευχαιμίας μπορεί να φέρει σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση. Η υποστήριξη από ψυχολόγο, ομάδες ασθενών και κοινωνικούς λειτουργούς παίζει κρίσιμο ρόλο στην πορεία της θεραπείας.
Η συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και οι τακτικοί έλεγχοι αυξάνουν την πιθανότητα πλήρους ύφεσης ή μακροχρόνιας διαχείρισης.
Πρόληψη & Παράγοντες Κινδύνου
Δεν υπάρχει απόλυτα σαφής τρόπος πρόληψης, αλλά οι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο περιλαμβάνουν:
- Έκθεση σε ακτινοβολία ή χημικές ουσίες (βενζόλιο)
- Κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο Down)
- Χρόνιες φλεγμονώδεις ή ανοσολογικές καταστάσεις
Πότε να δείτε ιατρό
Αν παρουσιάζετε επίμονα συμπτώματα όπως:
- Ανεξήγητη κόπωση
- Συχνές λοιμώξεις
- Αιμορραγίες
- Διογκωμένοι λεμφαδένες